Superego

Gurdjieff Werk & Superego

Een belangrijk deel van onze psychologische machine werkt als een grote, goed gesmeerde en stevig gestructureerd verdedigingsmechanisme dat in de psychologie Superego en in het Gurdjieff Werk Valse Persoonlijkheid wordt genoemd. Omdat kennis van de machine nodig is, proberen we dit primaire deel van ons functioneren middels kennis, begrip en zelfonderzoek te begrijpen.

In deze lezing bekijken we de inzichten en de psychologische ontwikkelingen met betrekking tot het superego zoals ze over en weer zijn geobserveerd, resulterend in een begrip dat zowel in esoterische scholen als in de meest recente psychologische stromingen reeds lang aanwezig is, maar bij de meesten van ons onbekend is. In het bijzonder de mogelijkheid om persoonlijkheid en essentie in een en hetzelfde proces te integreren in Zijn, is een relatief onbekende School. Het is niet moeilijk om voor ons zelf en in voldoende mate de waarde en juistheid ervan te verifiëren omdat veel van wat we gaan bekijken feitelijk al een beetje onderdeel is geworden van ons bewustzijn in het alledaagse functioneren, echter nog niet een optimale plek in ons heeft ingenomen. Omdat we in de processen van het Gurdjieff Werk onherroepelijk en voortdurend (hoewel meestal nog onbewust) te maken krijgen met een hoog ontwikkelde en zeer gestructureerde matrix van onbewuste verdedigingsmechanismen is bewustzijn ervan van groot belang.

Bewustzijn

Misschien heb je weleens met de innerlijke Beschermer, de Drammer en de Criticus gewerkt. In dit artikel wil ik dieper, uitgebreider en minder begrensd in deze krachten duiken omdat het in werkelijkheid gaat om onbewuste, overheersende en dwingende krachten. Het doel is om -via begrip en gebruik van de krachten die inherent zijn aan het Superego en het ego- bruggen te bouwen naar de daadwerkelijk verifieerbare ervaring van Essentie in haar meerdere aspecten of staten van Zijn. “Being”, Ik Ben of Zijn zijn de termen die gelijk staan aan Essentie. Hoe we daartoe kunnen komen en de handvaten en gereedschappen die ervoor nodig zijn is uiteraard cruciaal in de benadering en de praktische toepassing en beoefening.

Valse Persoonlijkheid

Omdat het belangrijk is ons bewust te worden van het meest onechte en saboterende deel in ons, bekijken we de psychologische Gurdjieffiaanse Werkterm “Valse Persoonlijkheid” en de daarmee verbonden aspecten, om vervolgens vanuit dit concept te komen tot begrip van het superego. Het is erg belangrijk om te begrijpen, dat de valse persoonlijkheid elke mogelijkheid om tot essentiële groei te komen, tegenhoudt. Dit is zo omdat Essentie nooit kan groeien via de pretentie iemand te zijn, liegen over jezelf en onechtheid. Indien je de waarheid over jezelf niet kunt zeggen of kunt laten zien, kun je niet ontstijgen uit de sfeer van het denkbeeldige Ik. Dit is geen morele maar een praktische kwestie, dus zowel wetenschappelijk als Essentieel.

Kritiek

Als de observatie van ons zelf in elk Nu sterker wordt, beginnen we allerlei soorten van onechte attitudes, onechte intonaties, onechte manifestaties van eigenwaarde neerzetten, onterecht beschuldigen etc. te zien. Het Echte bewustzijn of "Ik Ben" kan nooit ontwaken als de valse persoonlijkheid en alle daarmee verbonden leugens de overhand hebben. Een beoefening als “wie doe ik nu net alsof ik ben” blijft daarom een van de waardevolle oefeningen om de valse persoonlijkheid in het licht te brengen en op non-actief te zetten. In verband met een specifiek en overheersend kernaspect van de valse persoonlijkheid en het superego-te weten kritiek- kunnen we een werkconcept gebruiken dat van waarde is om tot een begrip ervan vanuit een specifieke invalshoek te komen. In het Werk worden feitelijk en op zeker moment 3 lijnen van Werk noodzakelijk.

Drie lijnen van Werk

Er wordt gezegd dat iemand vroeg of laat de 3 lijnen van het Werk moet toepassen. De 1^e lijn is Werk aan jezelf via zelfobservatie en het praktisch toepassen van Werk-ideeën op jezelf; bijv. niet identificeren met negatieve staten. De 2^e lijn van het werk is Werk met andere mensen.. De 2^e lijn krijgt vorm door een ander te zien als jezelf. Je bevestigt het bestaan van de ander in jezelf. Dit creëert een krachtveld en is het begin van het vormen van een Werk accumulator. In het Werk is dit mogelijk, in het leven niet; omdat het leven mensen verdeelt via haat, schandalen, roddel, manipulatie, weerstand, ijdelheid, geweld etc. Indien de 1^e lijn integer is gevolgd, zien we dat we niet zijn wat we denken te zijn. Alleen dan kan de 2^e lijn op de juiste manier worden beoefend. Op dit punt komen we uit op een belangrijk kernaspect van het superego in connectie met de 2^e lijn van het werk; kritiek en zelfkritiek en de vaste waardes die daaruit voor onszelf en anderen zijn ontstaan en in stand worden gehouden door voortdurende (innerlijke) herhaling van clichématige zinnen, oordelen en houdingen. Het is van groot belang te gaan zien dat wat we in de ander bekritiseren, juist en ook in onszelf bestaat. Dit is zo omdat het niet mogelijk iets af te wijzen dat niet in ons zelf aanwezig is. We zouden het dan namelijk niet kunnen herkennen. Als iets wordt afgewezen moet dat wat afgewezen wordt, worden herkend. Dit wil zeggen dat het van binnen wordt gekend en herkend, maar dat verdedigingsmechanismen(superego) het in het onbewuste houdt. De buffers zorgen ervoor dat we niet zien; ze zorgen ervoor dat we de innerlijke tegenstrijdigheden niet ervaren. Het meer en meer zien hiervan verzwakt de valse persoonlijkheid en in het bijzonder het superego. We moeten echter begrijpen dat -indien de weg van de 1^e lijn niet voldoende is begaan- de 2^e lijn niet of alleen op onechte manieren kan worden begaan. Dan zul je bijvoorbeeld heel aardig doen tegen iemand terwijl je hem eigenlijk haat. De 3^e lijn heeft te maken met hoe het Werk kan worden voortgezet en voortgebracht, hoe ieder daarbij kan helpen. Niemand kan de 2^e lijn doen, indien de valse persoonlijkheid domineert. Terwijl we allemaal sterke persoonlijkheden moeten ontwikkelen, moet de valse persoonlijkheid worden “ontmaskerd” en op non-actief worden gezet. De persoonlijkheid zorgt ervoor dat we de kundigheden leren om een vak te beoefenen, onze talenten te ontpooien en iets in het leven neer te zetten. In een andere Werkterminologie; we moeten een “good householder” worden of zijn.

Goede Huishouder zijn

Of we nu een goede of slechte “huishouder” zijn; ieder van ons heeft een sterke valse persoonlijkheid. De valse persoonlijkheid is een uitvinding van onszelf: een pretentie. Het kan alleen passief worden gemaakt door onkritische en eerlijke zelfobservatie. Er is ook bereidheid om los te laten nodig. De innerlijke attitude van “in toestemming zitten” is belangrijk. In het algemeen is de valse persoonlijkheid het imaginaire gevoel dat iemand heeft van zichzelf. In de ontwikkelde volwassen psychische structuur- waarin zowel ego als superego zich hebben ontwikkeld en gedifferentieerd- worden de verdedigingsmechanismen primair verdedigingen tegen het superego.

Verdedigingsmechanismen

De verdedigingsmechanismen zijn tevens verdedigingen tegen pijnlijke ego-staten zoals verlatings- separatie-onrust en ontoereikendheid; maar deze verdedigingsmechanismen liggen dieper dan de verdedigingsmechanismen tegen de afscheidingen van het superego en vandaar dat we de verdedigingsmechanismen van het superego het eerst tegenkomen in ons Werk en Zelfonderzoek.
De verdedigingsmechanismen die we het eerst tegenkomen functioneren in relatie tot het superego omdat onze identiteit geassocieerd raakt met het ego (het ego en het superego ontwikkelen zich in de vroege kindertijd) en het superego wordt de innerlijke representant van vroegere externe dwingende instituties. Vandaar dat een mens enerzijds leert om de afwijzingen en vermaningen van het superego te vermijden (verdediging van het ego tegen het superego) en anderzijds alles doet om te proberen het op strategische manieren naar de zin te maken of voor zich te winnen.

Zelfbeelden

Omdat deze matrix zo geassocieerd is met sterk gestructureerde zelfbeelden, kunnen we ons voorstellen waarom oefeningen als bijv. het niet uiten van negatieve emoties en ijdelheid hun nut hebben. Terwijl dit gereedschappen zijn om te kunnen blijven observeren en te verdragen ter non-identificatie vraagt het ook een haarscherp innerlijk balanceren, omdat we moeten kunnen blijven ervaren hoe bijvoorbeeld het superego hierop reageert. Indien de gereedschappen onbewust in dienst staan van het superego (“je mag geen negatieve emoties uiten want dat is niet volwassen”) missen we de boot en versterken we iets wat ons juist verhindert om te groeien.

Worden wat we niet zijn

Om het bovenstaande nog eens in andere woorden te zeggen;
Ik leer om in mezelf datgene goed te keuren wat mijn ouders goedkeurden en ik leer af te keuren wat zij afkeurden. Wat werd afgekeurd wordt meestal uit het bewustzijn en in het “onderbewustzijn” geduwd. Zodoende zijn deze verdedigingsmechanismen uiteindelijk vormen van repressie (uit het geheugen bannen en naar het “onderbewuste” verbannen). Het resultaat is dat zowel het ego verdedigingssysteem als de corresponderende “dwingende” superego-delen onbewust worden.

Terug naar het Psychologie Overzicht

Beschikbaar

Ing gesprek

In gesprek
Medium Coco

Ik wil gratis Engelenkaarten & meer